"Цасан цэцэг ба Нууцлаг дэвүүр" Лиза Си

Лиза Си зохиолчийн Snow Flower and the Secret Fan гэдэг нэртэй номны талаар бичих гээд бүр жил тойрчиж. Харин саяхан энэ номоор кино хийх гэж байгаа гэсэн шум сонсоод дуусгахаар шийдэв. Энэхүү ном нь 19-р зууны үеийн Хятадад амьдарч буй хоёр бүсгүйн насан туршийн нөхөрлөл (эрчүүдэд сонин биш байж болох юм), тухайн үеийн Хятадын гэр бүлийн амьдрал, хатуу ёс заншил гээд нилээн өргөн хүрээг хамарсан уран зохиолын ном юм. Гол нь энэхүү номыг зохиолч туурвихдаа үнэн бодит хүмүүсийн амьдралыг сонсож зохиолын баатараа ургуулан бий болгосон нь сонирхолтой байлаа. Зохиолын үйл явдал хувьсгалын өмнөх Хятадын нэгэн тосгонд "боломжийн" гэр бүлд төрсөн Лили хэмээх охины амьдралаар эхэлнэ. Тухайн үеийн Хятадад эмэгтэй хүн болж төрнө гэдэг нь "эцэг эхийн зааж өгсөн хүнтэй сууж, удамыг нь үргэлжлүүлэх хүү төрүүлж өгөх" л гэсэн цорын ганц үүрэг зорилготой байлаа. Хэр сайн үүргээ биелүүлэхээс хамааран нийгэм болоод гэр бүлдээ "үнэлэгдэнэ". Эмэгтэй хүн үүнээс өөр эрмэлзэл, мөрөөдөлтэй байх нь байж болошгүй зүйл гэдгийг төрхөөс нь авхуулаад хатуу дэг жаягийн дор охидод зааж сургана. Нийгмийн давхаргаас шалтгаалан тухайн охидыг мянган жилийн түүхтэй "foot-binding" буюу хөл боох ёс заншилын дагуу 4, 5тай байхаас нь эхлэн ээж нь хийж гүйцэтгэнэ. Нэг ёсондоо охидын хөлийг багаас нь нойтон даавуугаар бага багаар чангалж боох бөгөөд явц дунд эрхий хуруунаас бусадыг нь улруу нь нугалж хугалаад ул өлмий хоёрыг нь ойртуулсаар хэлбэрт оруулж хөлийг нь "лянхуа цэцгийн хээтэй гутал" өмсдөг болтол нь ширгээнэ. Тэрүүгээр ч барахгүй бүсгүй хүний чинээлэг нөхөрт гарах эсэх нь хөлнийх нь хэмжээнээс шууд хамааралтай болж таарав. Ирээдүйн эр нөхөр, хадамдаа баараггүй таалагдах хэмжүүр нь хөлөө 7.5 см болгох байлаа. Юун царай зүс харах. Гоо үзэсгэлэнгийн хэмжүүр нь найм ч хүрэхгүй см хөл. Нөгөө талаас хужаа нарын эмэгтэй хүнийг хашаанаасаа хол явж чадахгүй болгох хэрэгсэл юм боловуу даа. Үнэнийг хэлэхэд энэ ёс заншилыг зохиолчийн зохиолоо сонирхолтой болгох гэж бий болгосон зөгнөл гэж бодож байлаа. Гэтэл ийм хөлтэй хятад эмээ нар Хятадын алс бөглүү тосгонд мэр сэр одоо ч байдгийн байна. Харахаас ч нүд хальтрам ийм хөлийг бол Хятад эрчүүд харин ч нэг таалдаг байсан болтой. Зохиолын баатар болох Лилигийн эгч хөл боох үед өвчинөө дийлэхгүй нас барж байгаагаар гарна. Охидын хөлийг боож байх үед тэднийг зэргэлдээ тосгоны үе тэнгийн нэгэн охинтой ёс заншилын дагуу танилцуулж найзлуулах бөгөөд ингэж танилцсан найзууд насан турш нөхөрлөж хоорондоо дэвүүр дээр бичсэн нууц бичгээр харилцах заншилтай байлаа. Үүний дагуу Лили Цасан цэцэг хэмээх найзтай болох бөгөөд Лилигийн хөл "алтан хэмжүүрт" хүрсэн учир чинээлэг айлд бэр орж, харин найзынх нь хөл том болсон учир гахай нядлагчтай сууна. Ерөнхийдөө энэхүү хоёр бүсгүй оноогдсон хувь заяагаараа зам замаа хөөн амьдрах ч багаасаа нөхөрлөсөн нөхөрлөлөө хадгалах хүнд сорилыг Хятадын нийгэм цаг үе солигдох хэцүүхэн үед хэрхэн туулж гарч буйгаар дүрслэн гаргасан байлаа. Энэ номд гарсан зүйлсээс өнөө цаг үед "үлдсэн" нэг зүйл бол эрэгтэй хүүхдийг эмэгтэйгээс нь илүүд үзэх үзэл боловуудаа. Үүнээс болоод хүйсын тэнцвэр алдагдсан. За миний мэдэх Хятад хүүхэн лав юу ч хийдэггүй (хоол, гэр орон цэвэрлэх, хүүхэд төрүүлэх etc) байсым даа. Нөхөр нь эхнэрээ тахиад хоймор дээрээ тавьцан байсан. Тэгэхээр өнөө цагийн Хятад эмэгтэй овоо "үнэд" хүрээд байж магадгүйм. Цаг үе өөрчилөгдөнөө гэж. Алганд багтах хөлтэй эмээ нар одоо үеийн эмэгтэйчүүдээ хараад юу боддог бол? Номыг уншсаны дараа Хятад хүний менталитиг "биширсэнээ" нуугаад юүхэв. Цаашид ч биднийгээ бишрүүлсээр байх болно гэдэгт "итгэж найдаж" байгаа шүү. Гээд бүсгүйчүүддээ номыг уншихыг зөвлөе.